การเรียนรู้ในยุค AI
การเรียนรู้ในยุค AI:
จาก “ความรู้”สู่ “ความหมาย” การจัดการศึกษาเพื่อความตระหนักรู้
“เราเรียนไปเพื่ออะไร ?”
ในยุคที่ AI สามารถสามารถเขียนเรียงความ แต่งเพลง วางแผนธุรกิจ ไปจนถึงแก้โจทย์เขียนโค้ดได้ภายในไม่กี่วินาที — แล้วสิ่งใดคือคุณค่าที่แท้จริงของการเรียนรู้สำหรับมนุษย์?”
โลกในศตวรรษที่ 21 ได้เดินทางมาถึงจุดที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence) ไม่เพียงเป็นเครื่องมือช่วยทำงานเท่านั้น หากแต่กลายเป็น “ผู้รู้” ที่สามารถเข้าถึงข้อมูลมหาศาลและให้คำตอบได้รวดเร็ว การศึกษาในยุค Knowledge-based Era ที่เคยตั้งอยู่บนฐานของ “การรู้มาก” จึงเริ่มถูกตั้งคำถามอย่างหนักว่าเพียงพอหรือไม่ ในวันที่ ความรู้ กลายเป็นสิ่งที่ “เรียกใช้ได้ทันที”
“อะไรคือสิ่งที่มนุษย์ควรเรียนรู้ หาก AI ทำได้เกือบทุกอย่าง ?”
แม้ว่า AI อย่าง ChatGPT หรือ Gemini จะเรียนรู้ได้ไว และตอบคำถามได้แทบจะทุกอย่าง แต่มันยังไม่มีจิตสำนึกและความรู้สึก ดังนั้น การตระหนักรู้และคุณค่าทางจิตใจ จึงกลายเป็น “หัวใจของการศึกษา” ที่เราอาจต้องกลับมาเน้นย้ำ !
นี่คือจุดพลิกผันของการศึกษายุคใหม่ — ยุคที่เราไม่ได้เรียนรู้เพื่อ “เป็นผู้รู้” แต่เพื่อ “เป็นมนุษย์”
มนุษย์ที่ตระหนักรู้ในตนเอง เข้าใจผู้อื่น และรู้จักใช้ความรู้เพื่อสร้างคุณค่าที่ลึกซึ้งแก่ชีวิตและสังคม…
ยุคของการศึกษาที่เปลี่ยนผ่านจากเรียนเพื่อสร้าง “ความรู้” สู่การสร้าง “การตระหนักรู้”
ตลอดหลายศตวรรษที่ผ่านมา ระบบการศึกษาทั่วโลกได้ถูกออกแบบมาเพื่อสร้าง “ผู้รู้” ซึ่งคือหัวใจของการจัดการศึกษาในยุค Knowledge-based Era — ยุคที่ การรู้ คือ พลัง และอาจเผลอเชื่อว่า “การรู้มาก” คือ คำตอบของการเรียนรู้ที่ดี แต่ในวันที่ความรู้สามารถค้นหาได้เพียงปลายนิ้วสัมผัส เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์สามารถสรุปบทเรียนทั้งเล่มได้ภายในเวลาไม่กี่วินาที แถมยังสามารถค้นข้อมูล วิเคราะห์ และสังเคราะห์ความรู้ได้อย่างรวดเร็ว
มนุษย์อาจต้องเริ่มตั้งคำถามว่า “เราจะเรียนรู้อะไร เพื่ออะไร และเพื่อใคร?” ในวันที่ AI รู้ทุกอย่าง เราจึงต้องกลับมารู้จัก หัวใจของความเป็นมนุษย์ เมื่อเทคโนโลยีมีความฉลาดกว่าที่เคย มนุษย์ก็ต้องฉลาดขึ้นในแบบที่ AI ไม่มีทางเลียนแบบได้ ครูในศตรวรรษนี้ ต้องไม่สอนให้เพียงแค่ “รู้” แต่ต้องออกแบบประสบการณ์ให้ผู้เรียนได้ตระหนักว่า
- ฉันคือใคร ?
- ฉันเรียนรู้สิ่งนี้ไปเพื่ออะไร ?
- ฉันจะนำความรู้นี้ไปสร้างคุณค่าให้ตนเองและสังคมได้อย่างไร ?
เพราะถ้าเราจะมีความรู้ทางเศรษฐศาสตร์ จดจำสูตรคณิตศาสตร์ได้แม่นยำ หรือเขียนโปรแกรมได้อย่างเชี่ยวชาญ แต่เราไม่รู้ว่า “สิ่งเหล่านั้นมีไว้เพื่ออะไร” และ “เราต้องการอะไรจากชีวิต” ความรู้ทั้งหมดก็อาจเป็นเพียงเปลือกนอกของปัญญา ที่ไม่เคยสัมผัสถึง “แก่นแท้ของการมีชีวิต” เลย…
การพัฒนาผู้เรียนในยุคของการสร้างความตระหนักรู้
การจัดการศึกษาเพื่อการตระหนักรู้ (Conscious Learning) เป็นรูปแบบการศึกษาที่เน้นการพัฒนาจิตสำนึกและความสามารถในการเรียนรู้เพื่อการพัฒนาศักยภาพสูงสุดของบุคคล โดยไม่ได้แทนที่หลักสูตรวิชาการหรือวิชาชีพที่มีอยู่แต่จะเสริมและเพิ่มคุณค่าให้กับวิชาเหล่านั้น โดยการพัฒนาผู้เรียนในกรอบของการจัดการศึกษาเพื่อการตระหนักรู้ เป็นการเคลื่อนจาก การสะสมความรู้ สู่ การเชื่อมโยงความรู้กับความหมายของชีวิต การศึกษาจึงไม่ควรหยุดอยู่แค่ “การรู้” แต่ต้องมุ่งสู่การหล่อหลอมความเป็นมนุษย์อย่างสมบูรณ์ผ่านกระบวนการ “ตระหนักรู้” (Consciousness) กล่าวคิอ ผู้เรียนจะมีบทบาทเป็นนักสำรวจ (Explorer) ที่มิได้เรียนเพียงเพื่อ “รู้” แต่เรียนเพื่อเข้าใจตนเอง — เข้าใจความคิด ความรู้สึก คุณค่า และความหมายของชีวิต ซึ่งเป็นแก่นแท้ของการเรียนรู้เพื่อความเป็นมนุษย์
บทความและ Podcast นี้ จะชวนให้พวกเรากลับมาทบทวนบทบาทของ AI ซึ่งไม่ใช่แค่เครื่องมือในการให้คำตอบ แต่คือ “เพื่อนร่วมเรียนรู้” ที่ช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจตัวเองอย่างลึกซึ้ง และมีจิตสำนึกในการอยู่ร่วมกับโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
ทำความเข้าใจแนวคิดในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยกระบวนการ “4-Steps for Conscious Learning with GenAI” ที่ออกแบบให้ผู้เรียน
✅ ตั้งเจตจำนงในการเรียนรู้
✅ พัฒนาความสามารถ
✅ สร้างสรรค์ผลงานร่วมกับ AI
✅ เชื่อมโยงความรู้เข้ากับชีวิตจริง
💡 นี่ไม่ใช่แค่การใช้เทคโนโลยีเพื่อการสอน แต่คือ การสร้างพื้นที่การเรียนรู้ที่มีความหมายต่อผู้เรียน
📄 อ่านบทความฉบับเต็มได้ที่นี่: https://www.ajthiti.com/files/AiAndConsciousLearning.pdf
📻 ฟัง Podcast ได้ที่นี่: https://www.youtube.com/watch?v=OHlVmGaGxR8